YETERSİZ BAKİYE (ÖYKÜ)

KALKINMANIN CİNSİYETİ
Kalkınma üzerine düşünmeye devam. Kapitalist kalkınmanın başlı başına doğa, insan ve kültürü tahrip eden bir yönü olduğunu söylüyor Hintli yazar Shiva. Kadıncı ve sol bir dil kullanıyor. Kalkınmanın fazlasıyla eril bir dili olduğunu daha merhametli, anaç ve kucaklayıcı olması gerektiğini öne sürüyor aksi takdirde “dünyanın yüzde birinin geri kalan yüzde doksan dokuzun hilafına istifade ettiği, gerçeğin yerine kurmacayı ikame eden, ekolojik felaketlerin müsebbibi, finans kapital üzerine kurulu ekonomi politikalarının sonucunda yeryüzü daha az yaşanabilir bir yer olmaya doğru gidiyor.” Söylediklerini daha az ideolojik bir tınıyla dile getirmesi aslında makaleyi daha güçlü kılabilirdi. Yine de okumaya değer. İlgilisi için tercümesi aşağıda takdim olunur.

 

 

KALKINMA- YÜZDE BİR İÇİN Vandana Shiva

Kapitalist ataerkil düşüncenin “kalkınma” ve Gayrısafi Mili Hasıla söyleminin ötesine geçebilmeliyiz ve yeryüzü ailesinin mensupları olarak gerçek insanlığımızın itibarını iade edebilmeliyiz. Ronnie Lessem ve Alexander Schieffer’in dile getirdiği gibi:

“eğer kapitalist teorinin babaları teorik inşalarında en küçük ekonomik birim olarak bekar burjuva adamı yerine bir anneyi koyabilselerdi insanoğlunun bencil doğası aksiyomunu formüle etmiş olmayacaklardı”

Kapitalist ataerkil ekonomiler savaşlar ve şiddetle biçimlenir; doğa ve farklı kültürlerle savaş ve kadına yönelik şiddet. Temel amaç doğa ve insanlar tarafından üretilen gerçek refaha sahip olmak ve kontrol etmek olunca maddi süreçlerin yerine rekabetçi piyasalar gibi ekonomik kurmacaları daha çok koyarsınız.

Parçalamak kapitalizm ve ataerkil değerlerin manzumesinden neşet eden kilit karakteristik paradigmadır. Önce doğayı insandan sonra insan soyu içinde cinsiyet üzerinden kadını erkekten ayırırsınız; ardından din, kast ve sınıf gelir. Parçalama şiddetin kökleri ile ilişkili ve irtibatlıdır. İlk olarak zihinde sonrasında gündelik eylemlerimizde. Şirket küreselleşmesi sürecinde eskinin sosyal eşitsizliklerinin yeni ve daha kaba bir şekille yeniden önümüzde gelmesi kazara olan bir şey değildir. Günümüzün cari trendleri içinde sıklıkla müşahede ettiğimiz husus dünya nüfusunun yüzde birinin kısa zaman içinde geriye kalan yüzde 99 kadar bir zenginliği temellük edeceğidir.

Bu günün şirketleri gerçek insanların sahibi olduğu hakların ötesinde bir hukuki şahsiyet talep ediyor. Böylece inşa edilmiş kurmaca kavramlarla refah yaratımının gerçek kaynakları arasındaki mesafe gittikçe açılıyor. Finans şimdilerde zenginlere aletler ve teknolojilerle refahı hiçbir şey yapmadan elde eden rantiyeciler olarak yığabilmelerine imkan veren sermayeyi ikame ediyor. Finansal ekonomide para kazanmanın yegane yolu vurgunculuktur. Finansal serbestlik zenginlere fukaranın alınteri ile kazandığı geliri spekülasyonla elde etmesine imkan veriyor. Büyüme fikri bireyler ve hükümetler arasında yegane başarı ölçütü haline geldi. Kapitalist ataerkil Büyük Para’nın ağzı ile konuşuyor ve sadece Büyük Para’nın daha da büyümesine yarıyor.

Ekonomik gelişme paradigmasını başarısız kılan ise toplumda ve doğada hayatı tahrip ettiğinin bilincine varılması. Hem ekoloji hem de ekonomi Yunanca’daki “ev-yuva” anlamına gelen oikos sözcüğünden gelir ve her ikisi de bir ev idaresine işaret eder. Ekonomi ekoloji bilimini karşısına aldığında bunun yeryüzünde yani yuvamızda fesadı arttıracağını söylemek için kahin olmak gerekmez. İklim krizi, su krizi, biyoçeşitlilik krizlerinin her biri  yeryüzünün ve kaynaklarının yanlış idaresinin farklı birer semptomudur. İnsanlar yeryüzünü gerçek bir sermaye ve bütün “kaynak”ların ondan geldiği bir hazine olarak görmediği için onu yanlış yönetiyor ve ekolojik süreçlerini tahrip ediyor. Doğa ve onun yeryüzündeki insan hayatını idame ettiren ekolojik süreçleri olmaksızın en devasa ekonomiler çökmeye ve medeniyetler yerle yeksan olmaya mahkumdur.

Çağdaş neoliberal modelde fakir fakirdir çünkü o meşum yüzde bir onun günlük iaşesine ve refahına el koyar. Bunun bir örneğini Myanmar’da Rohingya topluluğunda görebiliriz. Köylüler gittikçe yoksullaşır zira yüzde bir maliyetli tohumların ve kimyasalların kullanıldığı endüstriyel tarıma çanak tutar. Bu tuzak onların borca batırır topraklarını, su kaynaklarını, biyolojik çeşitliliği ve refahlarını tahrip eder. Yeryüzü Demokrasisi (2005) adlı kitabımda Monsanto şirketinin işlenmiş Bt pamuğunun aşır pazarlaması yoluyla nasıl pamuk tohumu arzı üzerinde tekel oluşturduğunu anlatmıştım. Pahalı GMO (genetiği değiştirilmiş organizma) tohumları diğer sözde yeşil devrim teknolojilerini satın alarak borçlanmak zorunda kalan 300 bin kadar Hindistanlı çiftçinin son yirmi yılda intihar ettiğini ve bu intiharların bir çoğunun da pamuk kemerlerle edildiğine de kitapta verilmişti. Bu vahşi tekellere direnmek için mücadele eden Navdanya isimli çiftçikte kırsal bir araştırma yürütmeye başlamıştım. Çiftçilerin geleneksel organik pamuk çeşitlerini Tohum Özgürlüğü hareketinde dağıtarak korumuştuk.

 

Eğer çiftçiler daha da yoksullaşırsa bu-şimdilerde sayısı üçe düşen; Monsanto Bayer, Dow Dupont, Syngenta Chem China- köylülere maliyeti yüksek tohumları ve kimyasalları satarak onları bağımlı kılan Zehirli Kartel yüzündendir. Tohumu kimyasala oradan uluslararası ticarete oradan da abur cubur üretim süreçlerine bağlayan dikey olarak entegre olmuş bu şirketler çiftçilerin üretiminin yüzde doksan dokuzuna çökmektedir. Çiftçiler daha da yoksullaşıyor çünkü serbest ticaret dampingleri, geçim kaynaklarının harab olmasını ve tarım fiyatlarının depresyonunu destekliyor. Bunun da ötesinde küçük çiftçiler çevresel tahribat yaratan katkı maddeleri, tarım ilaçları ve genetiğine müdahele edilmiş tohumları kullanmadıkları için  iri kıyım endüstriyel çiftliklerden kesinlikle daha verimliler. Aksine küresel köylü birliği, Via Campesina geleneksel tedarik yöntemlerine sadece çiftçileri daha bağımsız kıldığı için değil aynı zamanda da küresel ısınmanın etkilerini azalttığı için de arka çıkıyor.

Söylemeye dahi hacet yok ki yüzde birin ekonomisi büyütmek aynı zamanda kesinlikle Küresel Kuzeyin çalışan kesimlerince de etkileri hissedilen hayata kasteden bir süreç. Filipinli STK İBON İnternational eril şiddetin kadını hem üretici işçiler hem de doğurgan vücutlar olarak baskılamasının kapitalist kar üretimine hizmet edeceğini ortaya koydu. İnsanlar dünyanın her yerinde yoksullaşıyor çünkü yüzde bir hükümetlere eğitim, sağlık, ulaşım ve enerjide Dünya Banaksı ve İMF’nin de tahkim ettiği kar odaklı özelleştirmeyi empoze ediyor. İşçiler, çiftçiler, ev hanımları ve geniş anlamda doğa kapitalist ataerkil ekonomik paradigma tarafından Kolonileştiriliyor. Küreselleşmenin kapitalist kalkınma modeli iki türlü şiddeti bir araya getiriyor; antik ataerkil kültürlerin gücü ve paranın modern neoliberal tahakkümü.